Nieuws
3 februari 2025

Gaat conceptueel stapelen floreren?

In gesprek met Marnix van der Meer

Appartementencomplexen moeten in de huidige woningmarkt gevarieerd, snel, rendabel en betaalbaar worden gebouwd. Conceptueel bouwen kan uitkomst bieden. Met Optio hebben we een sterk en bewezen concept in handen om dit bij grondgebonden woningen te doen. Dit vertalen we nu ook steeds verder door naar appartementen. Samen met Schippers Architecten en ZECC Architecten bespreken we in hoeverre conceptueel stapelen toekomst heeft.

"Flexibiliteit in het bouwsysteem is bepalend"

In het Utrechtse Rijnvliet blikt architect Marnix van der Meer van ZECC Architecten terug op het ontwerp van een mooi geïntegreerd appartementencomplex met 33 woningen. Marnix herinnert zich vooral nog de ontwerpvrijheden die hij hier kreeg. “Dat is natuurlijk lekker werken voor een architect. Maar ik weet ook dat er bij Van Wanrooij wordt gestuurd op efficiëntie en standaardisatie. De basis is een heel courant 3-kamerappartement in een doorzonvariant met galerijontsluiting. Maar alle locatiespecifieke condities, daar hebben we het maximale uit gehaald. Met dit uniek ingepaste gebouw als resultaat.”

Perfect voor uitleggebieden

“Bij appartementen hebben we het vaak over binnenstedelijke gebieden met een hoge dichtheid, maar het conceptueel bouwen van kleinschalige appartementencomplexen is juist interessant in uitleggebieden. We kunnen de beschikbare ruimte die we hebben niet eindeloos volbouwen met alleen maar grondgebonden woningen. Het is goed denkbaar dat je een bepaald percentage woningen moet gaan stapelen. Dat hoeven echt geen torens te worden, maar mooie kleinschalige complexen van drie tot vijf woonlagen. Op een uitleglocatie ben je vrijer in de stedenbouwkundige opzet. Gestapelde woningbouw kun je dan meer vanuit modellen en technische uitgangspunten gaan inpassen in plaats van andersom.”

Denken in houten modules

“Een casco van houtbouw is een ontwikkeling waar we denk ik steeds meer naartoe gaan. Dan benut je alle voordelen. Het bouwt sneller, flexibeler én duurzamer. We hoeven echt niet in één keer de transitie naar volledig houten gebouwen te maken. Je kunt denken aan een hybride, houten CLT-constructie. Pas circulair beton toe waar grote draagkracht vereist is en gebruik verder hout en biobased materialen. Moeilijker is het niet. Bij kleinschalige appartementencomplexen is dat heel dankbaar om goed te onderzoeken.”

“Door ontwerp, productie en maakbaarheid te integreren, kan conceptueel stapelen zich ontwikkelen”

Marnix van der Meer

Architect – partner ZECC Architecten

Flexibiliteit behouden

“De kracht van Optio bij grondgebonden woningen is de flexibiliteit in de modellen uit de digitale bibliotheek. Vrijwel alles is mogelijk, inclusief een unieke architectuur. Zo kun je kwaliteit maken, snelheid maken, passende woonproducten produceren en eenvoudig reageren op de stedenbouwkundige condities. Vertaal dat naar appartementen, dan wordt het een hele andere opgave.

Dat is niet eenvoudig. Behouden we ook daar voldoende flexibiliteit? Krijgen we het op meerdere locaties ingepast? Door ontwerp, productie en maakbaarheid te integreren, kan conceptueel stapelen zich ontwikkelen. Op deze wijze is ook Optio met veel succes breed uitgerold.”

Snoepje

Of dit complex een voorbeeld is van conceptueel stapelen? “Niet volledig, maar het is wel een snoepje geworden! Parkeren is half inpandig opgelost, waardoor we meer woningen konden realiseren en er een hoge woning ontstond op de begane grond. Deze woningen liggen wat hoger dan het maaiveld. Dat zorgt voor meer privacy en vanuit de woningen kijk je over de auto’s uit op het groen. De balkons zijn half inpandig ontworpen. Dat biedt bewoners beschutting, verkoeling en privacy. Door de balkondeur open te zetten vergroot je eenvoudig je leefruimte. Het afgeronde raam op de hoek is een feestje. Degene die daar woont is echt een lucky bastard.”

Twijfels

Was dit ook gelukt bij volledig conceptueel bouwen? Dat durft Marnix lastig te zeggen. “We hebben echt goed naar de plek gekeken en een aantal slimmigheden toegepast om het ontwerp zo optimaal mogelijk in te passen. Die vrijheid zouden we minder hebben gehad als het stramien al hard vaststond. Kijk je naar de repetitie van plattegronden, dan is dat wel erg goed gelukt. Die zijn veelal standaard. Conceptueel stapelen heeft absoluut de toekomst. Of we daarmee de gewenste woonkwaliteit gaan behalen? Dat hangt sterk af van de flexibiliteit van het bouwsysteem en de creativiteit van ons als architecten.”